Về bề nổi, xây dựng đô thị thông minh cần dựa trên các khoản đầu tư lớn về cơ sở vật chất cho hệ thống thông tin kỹ thuật số, cho các công trình trí tuệ nhân tạo, cho hệ thống cảm biến, cho các phần mềm giải quyết các vấn đề cụ thể và các thủ tục giao dịch…, cùng một đội ngũ cán bộ có năng lực công nghệ. Về chiều sâu, không thể không cần đến con người thông minh, con người văn minh và tôn trọng luật pháp. Muốn có đô thị thông minh vững chắc, phải có đô thị văn minh.
Việc xây dựng đô thị thông minh là tất yếu trên con đường tiến hóa của nhân loại. Đô thị thông minh sẽ giúp cho cuộc sống ngày càng thuận tiện, không lãng phí thời gian vào những thủ tục rườm rà, giúp tiết kiệm tài nguyên, sức người sức của.
Tuy nhiên, cánh lớn tuổi chúng tôi lấy làm sợ hãi đối diện với công nghệ 4.0 trong các giao dịch, từ mua vé tàu xe qua mạng đến việc trả tiền bằng thẻ tín dụng hay qua điện thoai thông minh. Chúng tôi cảm thấy tự do cá nhân bị đe dọa vì ngày càng sống phụ thuộc vào cánh trẻ, cánh chuyên môn. Do đó, muốn đảm bảo cuộc sống hạnh phúc cho mọi người, cần duy trì cái cũ bên cạnh cái mới, ví dụ như duy trì quầy bán vé truyền thống bên cạnh những máy bán vé tự động. Sau này, nếu xe buýt và xe taxi không có người lái mà cứ thế chạy theo yêu cầu của khách, ngành giao thông cần bố trí người hướng dẫn cho những ai không sử dụng thành thạo công nghệ mới, làm cho ai cũng thấy thoải mái, không phải ngẩn ngơ, sợ hãi.
Trong đời sống thường ngày hiện nay, cái mà chúng ta cần một cách cấp thiết là đô thị văn minh: vỉa hè thông thoáng, việc cung cấp điện nước ổn định, giao thông công cộng tiện lợi, khám chữa bệnh dễ dàng, chu đáo…
Điều quan trọng mà chúng ta mong ước trong một đô thị văn minh là nếp sống văn minh, như việc tự nguyện xếp hàng mua vé tàu xe, nghiêm chỉnh chấp hành luật lệ giao thông, biết nhường nhịn nhau khi lưu thông trên đường, tôn trọng người già, giúp đỡ con trẻ và người khuyết tật, không gây ồn ào nơi công cộng, không nói tục chửi thề, không xả rác bừa bãi, không hút thuốc nơi công cộng…
Tiếc thay, hiện nay đô thị của ta chưa được văn minh như mong ước ấy. Giao thông vẫn còn hỗn loạn, mạnh ai nấy đi; vỉa hè bị lấn chiếm khiến người đi bộ phải đi trên lòng đường, không thấy xe cộ nhường người đi bộ qua các vạch dành cho họ...
Muốn xây dựng đô thị văn minh, các nhà quản lý phải có chiến lược lâu dài, các cơ quan chức năng quản lý đô thị về giao thông, môi trường, trật tự an ninh,… phải thành thạo chuyên môn, nghiệp vụ. Muốn có chiến lược đúng đắn hiệu quả thì phải có những chủ trương sáng suốt. Ai cũng biết “nạn vỉa hè” liên quan mật thiết với “nạn xe gắn máy”. Hiện nay có nhiều phương án hạn chế xe gắn máy nhưng hiệu quả không cao.
Vấn đề xử lý rác thải cũng được đặt ra một cách cấp bách. Việc ngầm hóa dây điện và viễn thông ngổn ngang trên đường cũng là một yêu cầu không thể bỏ qua trong một đô thị văn minh. Nhưng cái khó trong lĩnh vực đô thị văn minh là làm sao cho con người được văn minh, biết tôn trọng luật pháp, biết tôn trọng của công, biết quý trọng ý thức cộng đồng. Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư năm 2019 vừa qua, các khu phố đều có khẩu hiệu thật thiết thực: “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị thông minh”.
