TPHCM khuyến khích, tạo điều kiện phát triển HTX kiểu mới

Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM chủ trì hội nghị. Tham dự còn có các đồng chí: Nguyễn Thành Phong, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP; Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP; Tô Thị Bích Châu, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP; Lê Thanh Liêm, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP; cùng đại diện các sở ngành, UBND 24 quận huyện và đại diện các hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác điển hình trên địa bàn TPHCM.

Khẳng định vị trí, vai trò nòng cốt

Báo cáo tại hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM Lê Thanh Liêm khẳng định, kinh tế tập thể với nòng cốt là HTX đã có sự thay đổi quan trọng, chuyển hướng sang phục vụ phát triển kinh tế thành viên, theo đúng bản chất, nguyên tắc HTX vừa mang lại lợi ích kinh tế, vừa mang ý nghĩa xã hội. Khu vực kinh tế hợp tác, HTX ngày càng tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho các thành viên, phát triển thêm các dịch vụ cung cấp cho nhu cầu xã hội, góp phần phát triển đời sống văn hóa và tăng cường đoàn kết cộng đồng. 

Đến nay, sau 15 năm thực hiện Nghị quyết 13, số tổ hợp tác tăng từ 1.109 lên 2.097, hoạt động trên nhiều lĩnh vực. Số lượng HTX từ 341 HTX lên 612 HTX, trong đó có 526 HTX đang hoạt động trong các lĩnh vực thương mại - dịch vụ, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, tín dụng, vận tải, nông nghiệp, vệ sinh môi trường. Số lượng HTX phát triển mới tăng dần qua các năm, đặc biệt từ năm 2016 đến nay. Số HTX thành lập mới mỗi năm lên đến 50 HTX, tổng số thành viên HTX từ 38.156 lên 58.654 người. Quy mô, phạm vi hoạt động của HTX được mở rộng, nhiều HTX, liên hiệp HTX đã liên doanh, liên kết với nhau và với các DN thuộc các thành phần kinh tế trong và ngoài TP, tăng quy mô nguồn vốn và thu hút thêm lao động. Một số HTX, liên hiệp HTX đã xây dựng cơ sở sản xuất, kinh doanh, mở chi nhánh, văn phòng đại diện tại các tỉnh, thành phố khác, kể cả nước ngoài. Vị trí, vai trò của  kinh tế hợp tác, nòng cốt là các HTX kiểu mới dần được xã hội thừa nhận. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, phần lớn các HTX vẫn có quy mô nhỏ, vốn ít, khả năng tích luỹ phân chia lợi nhuận cho thành viên và tái đầu tư chưa cao. Quan hệ giữa thành viên với tập thể trong các HTX tổ chức theo mô hình dịch vụ chưa chặt chẽ. Nhiều HTX thiếu chiến lược kinh doanh, chậm đổi mới, chưa phát huy tốt tiềm năng, thế mạnh, thu hút nguồn lực để phát triển, khả năng thích ứng, hội nhập còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân của hạn chế xuất phát từ nhận thức chưa thật đúng đắn về vai trò, vị trí tầm quan trọng của kinh tế hợp tác và HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN…

Tập trung nâng cao chất lượng kinh tế tập thể

Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó Giám đốc Sở Công thương TPHCM, để các HTX phát triển bền vững, phù hợp với tiến trình hội nhập của nền kinh tế, cần thúc đẩy mạnh mẽ việc chuyển đổi của các HTX. Đặc biệt, các HTX đang hoạt động trong lĩnh vực công thương cần thực hiện đổi mới nhận thức về vai trò, chức năng của HTX, xây dựng các HTX kiểu mới là khâu đột phá, trong đó mô hình HTX chợ kiểu mới là HTX của chính những thương nhân kinh doanh tại chợ (vì phần lớn thành viên HTX là thương nhân kinh doanh tại chợ). Thương nhân vừa kinh doanh vừa làm chủ HTX, có quyền tham gia ý kiến, quyết định đối với các hoạt động của HTX nhằm quản lý và làm cho chợ ngày càng phát triển. 

Ông Diệp Dũng, Chủ tịch HĐQT Liên hiệp HTX TPHCM (Saigon Co.op) cho rằng, Saigon Co.op sau 30 năm hình thành và phát triển đã khẳng định sức sống mạnh mẽ của mô hình kinh tế tập thể. Để phát triển vượt bậc, cần có những tác nhân khách quan từ phía Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp cũng như toàn xã hội. Tiếp tục rà soát, sửa đổi một số nội dung còn bất cập của Luật Hợp tác xã 2012, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật cho phù hợp với xu thế phát triển HTX ở một số nước và điều kiện của Việt Nam. 

Phát biểu chỉ đạo, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân cơ bản thống nhất với báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết 13 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trên địa bàn TPHCM. Những số liệu cho thấy nhiều dấu hiệu tích cực, tuy nhiên nhìn tổng thể, hiệu quả kinh tế HTX chưa cao, vẫn chưa có những con số bóc tách đầy đủ về tỷ trọng đóng góp, về thu nhập của lao động làm thuê cho các HTX cũng như xã viên HTX, nên cần bổ sung và phân tích sâu hơn ở nhiều góc độ, trong từng lĩnh vực nhằm phát huy những mặt mạnh, điểm yếu, từ đó có giải pháp phù hợp. 

Đi vào cụ thể, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp có sự phát triển khá tốt. Về số lượng, nếu năm 2013, TP mới chỉ có 46 HTX thì đến nay đã tăng lên 91 HTX, có tiến bộ vượt bậc. Điều quan trọng là doanh thu của các hộ nông dân trong các HTX có sự khác biệt. Hai năm trước, TPHCM đã tiến hành khảo sát mô hình đơn vị sản xuất cơ bản nông nghiệp TP đến năm 2020 và những năm tiếp theo, kết quả cho thấy, chênh lệch về năng suất và giá bán của cùng một sản phẩm từ các hộ nông dân và HTX không có nhiều sự khác biệt, trong khi doanh thu của các hộ trong HTX lại cao hơn tới hơn 30% so với các hộ ngoài HTX. Nguyên nhân chính là do chưa được trang bị đầy đủ kiến thức sản xuất nên các hộ ngoài HTX sử dụng nhiều nguyên liệu hơn, dẫn đến chi phí sản xuất cao, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập. 

Theo đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, về lâu dài, hộ cá thể không phải là mô hình tối ưu trong nền kinh tế thị trường; việc liên kết với DN để sản xuất, tiêu thụ nông sản cần được khuyến khích nhưng không phải là cứu cánh. Để tồn tại, kinh tế tập thể, nhất là HTX được xem là lực lượng nòng cốt kết nối tất cả các hộ sản xuất nhỏ lẻ. Các hộ gia đình muốn nâng cao thu nhập thì phải tham gia HTX; DN muốn nguồn hàng ổn định, bảo đảm chất lượng cũng phải thông qua các HTX. TPHCM hiện có nhiều mô hình phát triển nông nghiệp rất tốt nhưng lại chưa được nhân rộng. “Phát triển kinh tế tập thể, không phải vì Đảng, vì Nhà nước mà vì chính thu nhập của người lao động, bởi tổ hợp tác, HTX là mô hình phù hợp nhất với phương thức sản xuất nông nghiệp. Không có HTX thì không thể tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới hiệu quả”, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.