Tiềm năng điện mặt trời áp mái còn rất lớn

Rút ngắn thời gian hoàn vốn 

Các dự án điện mặt trời trên mái nhà được thực hiện cơ chế mua bán điện theo chiều giao và chiều nhận riêng biệt của công tơ điện đo đếm 2 chiều. Tại Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg, Chính phủ quyết định giá mua điện mặt trời trên mái nhà là 1.943 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng), tương đương với 8,38 UScents/kWh. Giá mua điện được điều chỉnh theo biến động của tỷ giá đồng Việt Nam với USD, do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố vào ngày cuối cùng của năm trước, để tính tiền điện thanh toán cho các năm tiếp theo.

Giá mua điện này được áp dụng cho hệ thống điện mặt trời có công suất không quá 1MW, đấu nối trực tiếp hoặc gián tiếp vào lưới điện có cấp điện áp từ 35kV trở xuống, có thời điểm vào vận hành phát điện, xác nhận chỉ số công tơ trong giai đoạn từ ngày 1-7-2019 đến 31-12-2020 và được áp dụng 20 năm kể từ ngày vận hành phát điện. 

Với thời gian xây dựng nhanh (dưới 2-3 tháng), công trình được đưa vào sử dụng ngay sẽ nâng cao hiệu quả đầu tư và rút ngắn thời gian hoàn vốn của các công trình điện mặt trời trên mái nhà. Với giá bán điện là 8,38 UScents/kWh, thời gian hoàn vốn trung bình của một dự án vào khoảng 5-6 năm.

Bên cạnh đó, việc lắp đặt điện mặt trời trên mái nhà sẽ giúp tiết kiệm chi phí tiền điện phải trả, do việc giảm bớt sử dụng từ nguồn điện lưới, đồng thời việc lắp đặt các tấm pin mặt trời còn giúp làm mát tòa nhà, giảm công suất sử dụng máy lạnh. Về lâu dài, chủ đầu tư có thể có thêm nguồn thu bổ sung từ tiền bán sản lượng dư, phát ngược lên lưới điện.

Theo ông Bùi Trung Kiên, hiện EVNHCMC đã ủy quyền cho các công ty điện lực ký kết hợp đồng mua bán điện mặt trời trên mái nhà với các chủ đầu tư. Các công ty điện lực theo dõi, kiểm soát chỉ số và thanh toán tiền mua điện cho các chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời; đồng thời kiểm soát chặt chẽ công suất lắp đặt của các dự án điện mặt trời trên mái nhà đấu nối vào lưới điện, nhằm đảm bảo tránh tình trạng gây quá tải đường dây, máy biến áp phân phối, theo nguyên tắc tổng công suất lắp đặt của các dự án đấu nối vào lưới điện trung, hạ áp phải đảm bảo không được vượt quá công suất định mức của đường dây, máy biến áp phân phối trung, hạ áp.

Xã hội hóa việc đầu tư lắp đặt các hệ thống 

TPHCM là một trong những trung tâm đô thị phát triển với mật độ dân số và tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Nhu cầu tiêu thụ điện của các nhóm hộ gia đình, thương mại và công nghiệp cao hơn so với các thành phố khác của Việt Nam. Định hướng tăng tỷ trọng sử dụng nguồn năng lượng tái tạo trong sử dụng điện cho phát triển được thành phố triển khai từ lâu và đã đạt được một số thành quả nhất định.

Đến nay, tỷ trọng nguồn năng lượng tái tạo đạt khoảng 2% trên tổng công suất sử dụng của thành phố, hầu hết là điện mặt trời trên mái nhà, được phát triển mạnh mẽ trong năm 2019 vừa qua. Trong giai đoạn tới, để đáp ứng được đủ điện cho yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và quá trình đô thị hóa nhanh chóng của TPHCM, tỷ trọng này tiếp tục được nâng cao do tiềm năng phát triển và ứng dụng năng lượng mặt trời ở TPHCM rất lớn, đặc biệt là điện mặt trời trên mái nhà.

Tính từ năm 2019 đến nay, đã thực hiện 6.407 công trình điện mặt trời trên mái nhà, với công suất là 81,97MWp. Tổng sản lượng điện mặt trời trên mái nhà phát ngược lên lưới điện trong 3 tháng đầu của năm 2020 là 9,11 triệu kWh; ngành điện đã thanh toán tiền mua điện mặt trời mái nhà là 5,67 tỷ đồng.

Theo đại diện lãnh đạo EVNHCMC, để tiếp tục vận động người dân, doanh nghiệp sử dụng điện mặt trời mái nhà, tổng công ty sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong việc hòa lưới và mua bán điện mặt trời. EVNHCMC cũng có liên kết chặt chẽ với các nhà cung cấp, nhà đầu tư điện mặt trời, các ngân hàng để phối hợp đề xuất cơ chế, chương trình (giảm giá, nâng thời gian bảo hành, chính sách ưu đãi về lãi suất, đầu tư trước trả tiền sau…) để khuyến khích khách hàng tham gia thực hiện. EVNHCMC cam kết luôn đồng hành, hỗ trợ các nhà cung cấp để phục vụ khách hàng được tốt nhất.

Để phát triển chương trình năng lượng mặt trời áp mái năm 2020, EVNHCMC đã thông qua Sở Công thương kiến nghị với UBND TPHCM có các cơ chế phát triển như sau: Tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về sử dụng điện mặt trời mái nhà; có cơ chế khuyến khích cho phép các đơn vị hành chính sự nghiệp như cơ quan, trường học, bệnh viện và các doanh nghiệp nhà nước trên địa bàn thành phố tự đầu tư, hoặc kêu gọi xã hội hóa trong việc đầu tư lắp đặt các hệ thống điện mặt trời mái nhà, để sử dụng và bán lại phần còn dư cho ngành điện.

Ngành điện cũng đề xuất đưa việc lắp đặt điện mặt trời trên mái nhà thành yêu cầu bắt buộc trong quy chuẩn xây dựng các tòa nhà có mái lớn (các chung cư, trụ sở, trung tâm thương mại, khách sạn...). Đề xuất thành phố làm việc với các tổ chức tài chính quốc tế để xin những khoản hỗ trợ, viện trợ không hoàn lại cho các chương trình hỗ trợ kinh phí lắp đặt điện mặt trời. Làm việc với các nhà cung cấp thiết bị triển khai chương trình ưu đãi dành cho cán bộ, công nhân viên chức các cơ quan và công ty nhà nước...

EVNHCMC cũng phối hợp Sở Công thương và các đơn vị liên quan tiếp tục kiến nghị, đề xuất các bộ ngành liên quan có hướng dẫn đối với những vướng mắc trong quá trình triển khai điện mặt trời mái nhà. Sở dĩ có đề xuất này vì hiện nay vẫn chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống điện mặt trời mái nhà (pin, inverter…) để hạn chế các sản phẩm kém chất lượng lưu thông trên thị trường.

Trong khi đó, hiện nay có rất nhiều doanh nghiệp cung cấp và lắp đặt các hệ thống điện mặt trời với hàng trăm nhãn hiệu, xuất xứ khác nhau, dẫn đến tâm lý e ngại, không dám lắp đặt sử dụng điện mặt trời của người dân. Các quy chuẩn xây dựng hiện nay chưa mang tính bắt buộc, nên khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà phải thiết kế lại hệ thống điện nguồn.

Hiện vẫn chưa có quy định về việc xin giấy phép xây dựng, về tải trọng kết cấu mái khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà; đồng thời chưa có hướng dẫn về việc xử lý, tái chế tấm pin sau quá trình sử dụng; chưa có quy định pháp lý cho hoạt động của bên thứ ba (ESCO) tham gia lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà và bán điện lại cho khách hàng.