Bên cạnh đó, sản lượng nông sản của TPHCM chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu thị trường TP, còn lại phụ thuộc vào nhiều địa phương nên vẫn chưa thể TXNG được hết.
Sản lượng TXNG tăng
Theo HTX nông nghiệp Phú Lộc (huyện Củ Chi), từ tháng 1-2017, Sở NN-PTNT TPHCM đã tổ chức triển khai thí điểm TXNG rau củ quả trên địa bàn TP. HTX Phú Lộc đang áp dụng dán tem TXNG sản phẩm bằng mã vạch QR code cho 82 hộ nông dân cung cấp nông sản (16 chủng loại sản phẩm) khoảng 5 - 6 tấn/ngày, chiếm 60% sản phẩm cung cấp ra thị trường. Trong quá trình thí điểm, Sở NN-PTNT mở lớp đào tạo huấn luyện thành viên, nhân viên các bước thực hiện, cách thức nhập liệu, xử lý dữ liệu, mã hóa số liệu và hỗ trợ thiết bị cần thiết để thực hiện TXNG. Từ khi thí điểm đến nay, lượng sản phẩm TXNG tăng lên nhiều, nhưng chỉ tiêu thụ trong hệ thống phân phối hiện đại.
HTX nông nghiệp Phước An (huyện Bình Chánh) cho hay, con tem TXNG điện tử có thể cập nhật được tất cả thông tin sản phẩm như hộ trồng, quy trình sản xuất (từ khâu làm đất, gieo giống, bón phân, phun thuốc, ngày thu hoạch), quá trình vận chuyển, sơ chế đóng gói và phân phối hàng hóa đến tay người tiêu dùng. Từ khi áp dụng TXNG điện tử, sản phẩm của HTX được người tiêu dùng biết đến và tin dùng nhiều hơn, qua đó sản lượng nông sản cung ứng ra thị trường cũng được tăng lên. Các khách hàng trong và ngoài TPHCM biết đến nhiều hơn, có những khách hàng tìm đến HTX tìm hiểu và trở thành đối tác. Qua TXNG, nông dân được quảng bá thương hiệu, nhờ vậy mà có trách nhiệm với sản phẩm mình làm ra, tuân thủ quá trình sản xuất chặt chẽ hơn.
Gỡ khó cho nông sản TXNG
Theo HTX nông nghiệp Phú Lộc, dù vậy vẫn gặp không ít khó khăn. Việc tổ chức sản xuất sản phẩm TXNG phải được ghi chép đầy đủ thông tin, nhưng do sản phẩm đa dạng, rất nhiều chủng loại, đòi hỏi phải có người quản lý chặt chẽ và có trình độ chuyên môn kiểm soát. Các đơn vị thu mua, phân phối chưa thật sự đồng hành, chưa ưu tiên hàng có TXNG; nhất là tại thị trường chợ truyền thống, các thương nhân thu mua sản phẩm TXNG bằng giá với sản phẩm sản xuất theo tiêu chuẩn bình thường, trong khi sản xuất TXNG bị “đội” chi phí. Sau khi hết chương trình hỗ trợ của Sở NN-PTNT, chi phí duy trì phần mềm rất cao, cộng thêm tiền mua tem. Ngoài ra, vẫn còn thiếu cán bộ chuyên môn, do phải đi xuống từng thành viên HTX nhập thông tin từng ngày vô máy, xuống từng ruộng.
HTX nông nghiệp Phước An cho biết thêm, do nhiều nông dân lớn tuổi gặp khó khăn trong cập nhập từ nhật ký đồng ruộng qua phần mềm điện tử nên HTX phải cử bộ phận kỹ thuật xuống hỗ trợ thực hiện. Ngoài ra, vùng sản xuất ở nơi hẻo lánh nên đường truyền mạng không ổn định, khiến quá trình cập nhật mất nhiều thời gian. Hiện nay, HTX cùng với công ty cung cấp dịch vụ TXNG đang nghiên cứu và áp dụng các phương pháp mới, nhằm đơn giản hóa quá trình nhập liệu cho các hộ nông dân mà vẫn đảm bảo tất cả thông tin trong phầm mềm điện tử.
Ông Đào Hà Trung, Chủ tịch Hội Công nghệ cao TPHCM, cho hay hội cùng với nhiều đoàn chuyên gia nước ngoài đã khảo sát về TXNG rau củ quả để tìm ra phương án thực hiện, báo cáo cho Sở NN-PTNT, Sở Công thương và Ban Quản lý an toàn thực phẩm TPHCM. Theo khảo sát sơ bộ, 1 năm có khoảng 2,5 triệu tấn rau củ quả lưu hành vào các chợ đầu mối (Bình Điền, Hóc Môn và Thủ Đức). Việc TXNG rau củ quả là rất khó do có nhiều chủng loại sản phẩm, ước tính khoảng 65 chủng loại thông thường. Bên cạnh đó, có quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật, phân bón… Ngoài ra, nông sản cung cấp thị trường TPHCM phần lớn từ các tỉnh nên khó khăn trong việc liên hệ làm việc. Hiện nay, có nhiều giải pháp công nghệ 4.0 với chi phí vận hành không quá cao để thực hiện TXNG, Hội Công nghệ cao TPHCM sẽ tư vấn những giải pháp dễ làm, dễ sử dụng, đảm bảo đầy đủ thông tin và chi phí thấp.
Theo một chuyên gia thị trường, nhiều HTX “than” kinh phí cao để xin sự hỗ trợ từ Nhà nước, dù rằng Sở NN-PTNT đã hỗ trợ phần mềm trong 18 tháng thí điểm, quảng bá, qua đó đã giúp mở rộng thị trường tiêu thụ; còn người tiêu dùng thì sẵn sàng chấp nhận chi thêm tiền để mua nông sản sạch. Nếu quy trình TXNG làm tăng giá thành thì người sản xuất có quyền tăng giá bán (điển hình, một số cửa hàng rau sạch có giá bán cao hơn hệ thống siêu thị vẫn được nhiều người tiêu dùng chấp nhận mua). Đồng thời, UBND TPHCM nên có văn bản quy định TP chỉ tiếp nhận sản phẩm đã được TXNG, nông sản chưa TXNG không được vào chợ đầu mối; từ đó các vùng sản xuất mới thực hiện theo yêu cầu từ thị trường.
