Mất nguồn thu hơn 320 tỷ USD
Hiện giá dầu đang giao dịch ở mức 10-20 USD/thùng, có lúc giảm xuống mức âm trong phiên giao dịch tuần trước. Dự báo tình hình sẽ căng thẳng hơn nếu thỏa thuận cắt giảm 23% sản lượng của Các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) nhằm bình ổn thị trường chậm được triển khai. Thời điểm tháng 5 và 6 có thể sẽ rất khó khăn khi dự trữ dầu đạt mức tối đa khiến các quốc gia khó bán dầu hơn.
Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), nền kinh tế của tất cả các nước xuất khẩu dầu mỏ ở vùng Vịnh đều sẽ suy giảm trong năm nay. Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế khu vực Trung Đông vừa công bố, IMF đề cập đến nguy cơ các nước rơi vào suy thoái. Hầu hết tất cả các nước khu vực Trung Đông và Bắc Phi (MENA) sẽ trải qua thời kỳ kinh tế suy giảm khi nguồn thu sụt giảm hàng trăm tỷ USD. Theo IMF, cùng với việc giá dầu giảm mạnh, những ảnh hưởng về kinh tế đối với các nước MENA có thể kéo dài. Đây cũng là căn cứ để IMF dự báo trong năm 2020, kinh tế khu vực này sẽ suy giảm khoảng 3,3%, mức giảm lớn nhất trong 4 thập niên qua.
IMF cho rằng “cú sốc” dịch bệnh và giá dầu giảm mạnh sẽ khiến kinh tế các nước Arab mất nguồn thu khoảng 323 tỷ USD, tương ứng 12% quy mô nền kinh tế các nước này. Dự báo, trong năm nay, nợ công của các nước Arab cũng sẽ tăng 15%, tương ứng 190 tỷ USD, lên 1.460 tỷ USD. Cùng với đó, thâm hụt ngân sách của các nước trong khu vực chiếm 2,8%-10% GDP.
Nhà máy lọc dầu Mina Abdullah tại Kuwait Một trong những nước chịu tác động mạnh là Iraq. Trong khi một số quốc gia vùng Vịnh có thể dựa vào nguồn dự trữ ngoại hối để “giảm sốc” cho nền kinh tế thì Iraq sẽ phải chịu cú sốc mạnh do doanh thu từ dầu thô mang lại chiếm tới 90% nguồn thu ngân sách.
Trong dự thảo ngân sách năm 2020, Iraq dự tính nguồn thu từ dầu mỏ ở mức giá 56 USD/thùng. Nhiều tháng trước khi dịch bệnh bùng phát, các cuộc biểu tình phản đối kinh tế trì trệ đã nổ ra và nguy cơ sẽ tái bùng phát trong tình hình khó khăn hiện tại. Việc cắt giảm các khoản chi tiêu công cũng khiến người dân, vốn đang chật vật khi sinh kế bị gián đoạn do các biện pháp hạn chế dịch bệnh lây lan, thêm khó khăn dễ làm gia tăng bất ổn xã hội.
Giá dầu giảm sẽ khiến các kế hoạch đầu tư và phát triển tương lai gặp cản trở. Nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất khu vực là Saudi Arabia dự định cắt giảm 5% chi tiêu công, tương đương 13,3 tỷ USD. Những biện pháp cắt giảm bổ sung được đưa ra sau khi nguồn dự trữ ngoại hối của quốc gia này dự báo giảm mạnh. Hàng loạt kế hoạch xây dựng thành phố mới và các dự án quy mô lớn đều sẽ phải hoãn lại khi các doanh nghiệp gặp khó khăn cũng như các hoạt động đầu tư nước ngoài giảm sâu do đại dịch.
Nguồn dự trữ ngoại hối của Kuwait cũng được cho sẽ suy giảm trong khi nước này dự kiến phải gánh khoản nợ lên tới 105% GDP trong năm 2020 dù đã nhận gói cứu trợ 10 tỷ USD từ các quốc gia láng giềng. “Cú sốc” Covid-19 và giá dầu sụt giảm cũng được cho sẽ tác động mạnh tới Ai Cập, Jordan và Lebanon, những quốc gia phụ thuộc nhiều vào nguồn kiều hối do công dân lao động ở các quốc gia dầu mỏ vùng Vịnh gửi về.
Để giảm nhẹ ảnh hưởng, IMF cho rằng các nước Trung Đông cần thúc đẩy mạng lưới an sinh xã hội và cung cấp các khoản hỗ trợ, giảm thuế trong khi các chính sách tài chính và tiền tệ cần đảm bảo tính thanh khoản trong toàn hệ thống.
