Kiến trúc sư Nguyễn An chủ trì việc thiết kế và xây dựng Thiên An Môn ở Bắc Kinh thời nhà Minh?

Tôn Thất Ký
Kiến trúc sư Nguyễn An chủ trì việc thiết kế và xây dựng Thiên An Môn ở Bắc Kinh thời nhà Minh?

Hỏi: Xin cho biết về sự kiện một kiến trúc sư người Việt tên Nguyễn An đã chủ trì việc thiết kế và xây dựng Thiên An Môn ở Bắc Kinh thời nhà Minh, thế kỷ 15.
Tôn Thất Ký (Bến Ngự, Huế)

Kiến trúc sư Nguyễn An chủ trì việc thiết kế và xây dựng Thiên An Môn ở Bắc Kinh thời nhà Minh? ảnh 1

Thiên An Môn - Bắc Kinh

Theo Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam, Nguyễn An (1381-1458) là người thiết kế và xây dựng Thiên An Môn thời nhà Minh. Các bộ chính sử nước ta như Đại Việt Sử ký toàn thư hay Khâm định Việt sử thông giám cương mục đều không nói đến sự kiện này.

Gần đây, một soạn giả Trung Quốc - ông Trần Ngọc Long - trong cuốn Hán văn hóa luận cương – Kiêm thuật Trung-Triều, Trung-Nhật, Trung-Việt văn hóa giao lưu (Luận cương về văn hóa Hán - Giao lưu văn hóa Trung-Triều, Trung-Nhật, Trung-Việt) do nhà xuất bản Đại học Bắc Kinh in năm 1993 cho biết Nguyễn An chẳng những thiết kế và xây dựng Thiên An Môn mà còn là kiến trúc sư thiết kế kinh thành Bắc Kinh: “Thành Bắc Kinh chín cửa, hai cung, ba điện, năm phủ, sáu bộ, đến việc lấp chắn các đoạn sông ở Hàn Dương thôn, mọi việc đều do một mình Nguyễn An trù tính cả”.

Trần Ngọc Long còn dẫn bài viết của Việt nhân (“Nhà kiến trúc thiên tài Việt Nam Nguyễn An từng tham gia xây dựng Đại Bắc Kinh thời Minh”) rằng: “Công trình trọng điểm thời bấy giờ là xây dựng Tử cấm thành và Hoàng thành. Tử cấm thành do Nguyễn An thiết kế, Nam Bắc dài 960m, Đông Tây rộng 760m, trong đó có ba điện phía trước là Hoàng cực điện, Trung cực điện, Kiến cực điện và ba điện phía sau là Càn thành cung, Giao thái điện, Khôn ninh cung. Chỉ trong vòng 4 năm ngắn ngủi, Nguyễn An tiên sinh đã sơ bộ hoàn thành hạng mục công trình phức tạp này”.

Năm 1440 vua Anh Tông hạ lệnh xây dựng lại ba điện Phụng Thiên, Hoa Cái, Cẩn Thân (tức Kiến cực điện)… Nguyễn An vẫn là người thiết kế. Cuối cùng, tác giả viết: “Nguyễn An thực sự là kỳ tài hiếm có trong lịch sử kiến trúc phương Đông”. Sử sách khen ông: “Giơ tay chỉ vạch là hình hiện lộ, thế dựng lập… Mắt tinh tường, ý doanh tạo đều khớp với quy chế, khéo suy xét, tính toán như thần, người đời thán phục” (*).

Nguyễn An là nhân tài sinh ra vào cuối triều Trần. Khi quân Minh xâm lược nước ta, thiết lập nền đô hộ (1407-1427), trong buổi đầu thời Minh thuộc, Trương Phụ ra sức vơ vét nhân tài, sách vở, của cải nước ta. Hơn 16.000 người bị bắt đưa về Trung Quốc, trong đó có Hồ Nguyên Trừng (con cả Hồ Quý Ly), Phạm Hoằng, Vương Cẩn, Nguyễn An là những người tài giỏi… Tiếc rằng cho đến nay, giới nghiên cứu lịch sử vẫn chưa tìm được quê quán của Nguyễn An. Khi Nguyễn An làm kiến trúc sư, tổng thiết kế thành Bắc Kinh của nhà Minh, ông chỉ mới xấp xỉ ba mươi tuổi.

(*) Trích dẫn theo Hoàng Thanh Đạm, Học giả Trung Quốc viết về kiến trúc sư Việt Nam Nguyễn An.

Khánh Tường

Tin cùng chuyên mục