Đây là trạm có chức năng kiểm soát nguồn hàng hóa từ biên giới ở Quảng Ninh về thị trường nội địa, đặt tại xã Hải Yên, cách cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) khoảng 15km trên quốc lộ 18A.
Lực lượng làm nhiệm vụ tại trạm gồm đại diện 5 đơn vị: Hải quan, bộ đội biên phòng, công an, quản lý thị trường và thuế, có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý hàng lậu, gian lận thương mại hoặc chuyển cho cơ quan có thẩm quyền xử lý và thu bổ sung thuế nhập khẩu.
Kể từ khi thành lập đến nay, trạm kiểm soát này đã trải qua 24 năm hoạt động, góp phần hạn chế đáng kể hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa từ biên giới vào nội địa Việt Nam theo tuyến quốc lộ 18A.
Theo công văn của Tổng cục Hải quan gửi UBND tỉnh Quảng Ninh thì trạm kiểm soát này là một trong 6 trạm kiểm soát liên hợp trên cả nước, được thành lập ngày 19-5-1998 theo Quyết định số 422 của Thủ tướng Chính phủ để thực hiện chức năng chống buôn lậu.
Tuy nhiên đến nay, trên cả nước chỉ còn 2 trạm kiểm soát liên hợp, gồm: Trạm kiểm soát liên hợp Km số 15 - Bến đò Dân Tiến (Móng Cái - Quảng Ninh) và Trạm kiểm soát liên hợp Dốc Quýt (Đồng Đăng - Lạng Sơn).
Trao đổi với PV Báo SGGP, ông Trịnh Văn Nhuận, Phó cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh cho biết, trước đây trạm kiểm soát này được đặt ở vị trí để kiểm soát con đường duy nhất ra vào Móng Cái - cửa ngõ thông thương quan trọng với Trung Quốc, địa bàn trọng điểm trong công tác phòng chống buôn lậu.
Nhưng kể từ khi cao tốc Móng Cái - Vân Đồn được đưa vào hoạt động (đã khánh thành ngày 1-9 vừa qua) thì hiện nay, hầu như các tuyến xe khách, xe chở hàng, xe du lịch đều đi lại trên tuyến cao tốc mới này.
Theo lực lượng chức năng, lượng xe chở hàng lưu thông trên quốc lộ 18A bắt đầu giảm đáng kể từ năm 2019, nhưmg giảm mạnh là từ khi dịch Covid-19 bùng phát, trạm chủ yếu chỉ còn thực hiện nhiệm vụ phòng chống dịch bệnh là chính. Kết quả thực hiện nhiệm vụ đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả giảm nhiều so với các năm trước.
Theo thống kê, số vụ bắt giữ giai đoạn 2019-2021 chỉ bằng 1/10 giai đoạn 1998-2001, bằng 1/5 giai đoạn 2002-2014 và bằng 1/2 giai đoạn 2015-2018.
Theo Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh, hiện nay phía Trung Quốc đã tăng cường rào dậu dọc biên giới, kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất nhập lậu trên tuyến biên giới đường bộ, nên các đối tượng buôn lậu, đầu nậu có dấu hiệu chuyển sang đường biển.
Do đó, các cơ quan chức năng liên ngành của tỉnh Quảng Ninh đã đề xuất UBND tỉnh Quảng Ninh giải thể trạm kiểm soát này sau gần 24 năm hoạt động.
Theo tìm hiểu của PV Báo SGGP, nếu giải thể trạm kiểm soát liên hợp này thì cả nước sẽ chỉ còn duy nhất một trạm chống buôn lậu hoạt động theo mô hình liên hợp là Trạm kiểm soát liên hợp Dốc Quýt (Lạng Sơn).
Hiện nay, trạm tại Lạng Sơn vẫn đang tổ chức kiểm tra, kiểm soát khá hiệu quả hoạt động vận chuyển hàng hóa nhập khẩu trên tuyến quốc lộ 1A từ các cửa khẩu ở Lạng Sơn về Hà Nội.
Trong khi hiện nay, hầu hết xe vận tải hàng hóa, hành khách, du lịch… đều di chuyển sang cao tốc mới, nhưng theo tìm hiểu, hiện tỉnh Quảng Ninh lại không có chủ trương thành lập trạm kiểm soát chống buôn lậu trên tuyến cao tốc này.
