Điều 33 của dự thảo luật quy định: Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng không phải là biện pháp xử lý vi phạm hành chính, được áp dụng với người từ đủ 18 tuổi trở lên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ trừ phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, người già yếu, người bị bệnh hiểm nghèo, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, đã bị áp dụng biện pháp góp ý, phê bình trong cộng đồng dân cư mà tiếp tục có hành vi bạo lực gia đình mà chưa tới mức bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Về vấn đề này, ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) cho rằng, có nhiều trường hợp ngoại lệ không được coi là lao động mặc dù có đủ các dấu hiệu. Việc quy định về danh mục các công việc phục vụ cộng đồng như dự thảo luật là phù hợp, bởi đã được cộng đồng tham gia quyết định danh mục công việc của cá nhân, đảm bảo các yếu tố ngoại lệ, không bị coi là lao động cưỡng bức.
Trong khi đó, ĐB Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) đề nghị rà soát nội dung thực hiện công việc cộng đồng. ĐB cho rằng công việc này không phải là tự nguyện, dễ bị quy kết là cưỡng bức lao động do đó cần cân nhắc kỹ quy định này để đảm bảo tương thích với công ước, điều ước quốc tế mà Việt Nam có tham gia.
ĐB Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình). Ảnh: VIẾT CHUNG Báo cáo một số vấn đề lớn về tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, có ý kiến đề nghị bỏ đối tượng áp dụng là người đã ly hôn, người chung sống với nhau như vợ chồng; có ý kiến đề nghị bổ sung đối tượng là “người tình” của vợ, chồng đã ly hôn và con riêng của vợ, chồng hoặc của người đang chung sống với nhau như vợ chồng, con riêng của người đã ly hôn.
Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, trong thực tế có nhiều trường hợp nam, nữ không hoặc chưa kết hôn nhưng vẫn sống với nhau như vợ chồng, hoặc có trường hợp vợ chồng tuy đã ly hôn, mối quan hệ giữa họ không là quan hệ gia đình theo Luật Hôn nhân và gia đình song là mối quan hệ rất đặc thù dễ nảy sinh các tương tác, tiếp xúc trong cuộc sống, từ đó gia tăng nguy cơ xảy ra hành vi bạo lực. Bên cạnh đó còn có nhiều vụ việc bạo lực gia đình liên quan đến thành viên gia đình của người đã ly hôn hoặc người chung sống với nhau như vợ chồng. Xuất phát từ nguyên tắc phòng, chống bạo lực gia đình “lấy người bị bạo lực gia đình là trung tâm” thì mọi hành vi bạo lực xuất phát từ mối quan hệ gia đình giữa những đối tượng này và giữa những đối tượng này với người thân của hai bên cũng cần thiết phải áp dụng quy định của luật để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị bạo lực gia đình; xử lý nghiêm người có hành vi bạo lực gia đình.
ĐB Phạm Đình Thanh (Kon Tum) dẫn Khoản 2 Điều 3 nêu rõ, hành vi bạo lực quy định cũng được áp dụng đối với người đã ly hôn; người chung sống với nhau như vợ chồng; người là cha, mẹ, con riêng, anh, chị em của người đã ly hôn, của người chung sống với nhau như vợ chồng; người đã từng có quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi. Nhưng ĐB cho rằng, để đảm bảo thống nhất với Luật Hôn nhân và gia đình, không nên quy định các hành vi bạo lực với người đã ly hôn. Trường hợp cần thiết áp dụng với người đã ly hôn để đảm bảo phòng ngừa, xử lý vi phạm, tội phạm thì nên rà soát, xem xét, lựa chọn để quy định một số hành vi bạo lực được quy định để áp dụng với người đã ly hôn, thay vì áp dụng tất cả các hành vi này.
Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Ninh Bình). Ảnh: VIẾT CHUNG Cùng quan điểm, ĐB Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) cũng đề nghị xem xét, quyết định các hành vi bạo lực gia đình sau ly hôn. Theo ĐB, chỉ nên xác định hành vi bạo lực gia đình khi xảy ra trong phạm vi gia đình, giữa các thành viên trong gia đình với nhau. Còn các hành vi xảy ra ngoài phạm vi gia đình thì không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật mà các trường hợp này thì tùy theo tính chất, mức độ để xử lý theo quy định của pháp luật chuyên ngành như pháp luật về hình sự, pháp luật vi phạm Luật xử lý vi phạm hành chính, pháp luật về hôn nhân gia đình… Do đó, các hành vi bạo lực gia đình sau ly hôn chỉ áp dụng trong trường hợp quan hệ giữa cha mẹ và con, không áp dụng trong quan hệ giữa cha và mẹ. Bởi quyền và nghĩa vụ của vợ chồng đã chấm dứt, chỉ có trách nhiệm cùng nhau trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng con cái.
Điều 3 dự thảo luật quy định hành vi bạo lực gia đình có cả việc “cưỡng ép thành viên gia đình học tập, lao động quá sức, đóng góp tài chính quá khả năng của họ; kiểm soát thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo ra tình trạng phụ thuộc về tài chính”. ĐB Trần Thị Hồng Thanh (Ninh Bình) đề nghị, cần rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng quy định này để bảo đảm thống nhất với quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình về quyền và nghĩa vụ chăm sóc, giáo dục con cái của cha mẹ. Làm rõ khái niệm như thế nào là lao động quá sức, học tập quá sức và hậu quả của việc ép buộc này cụ thể như thế nào để tránh chồng chéo với các luật hiện hành.
