Doanh nghiệp phụ trợ - yếu và thiếu

Dù xác định tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu sẽ giúp doanh nghiệp nâng giá trị, tiếp cận với thế giới và thu lợi nhuận cao, nhưng đến nay các nhà đầu tư nước ngoài rất cần doanh nghiệp phụ trợ, mà Việt Nam vẫn không đáp ứng được. 

Một thị trường màu mỡ, nhưng hiện nay chỉ mới hơn 20% doanh nghiệp Việt Nam tham được vào gia chuỗi giá trị toàn cầu.
 
Muốn công nghiệp hóa phải tham gia chuỗi toàn cầu

Ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương), khẳng định, chuỗi giá trị toàn cầu đang đảm nhận các công đoạn trong mạng lưới sản xuất và tận dụng được lợi thế thương mại. Tham gia chuỗi giá trị toàn cầu còn giúp doanh nghiệp đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa. Đặc biệt, nếu đưa sản phẩm tham gia chuỗi giá trị toàn cầu thì sẽ giúp doanh nghiệp phát triển thương hiệu và tạo chỗ đứng trên thị trường thế giới. Thế nhưng, Việt Nam đang hội nhập quốc tế mạnh mẽ, dù có nhiều hiệp định đối tác kinh tế mở rộng cửa cho doanh nghiệp tiến ra thị trường thế giới, nhưng doanh nghiệp vẫn chưa thể đột phá. 

Trong khi đó, tiềm năng đầu tư sản xuất sản phẩm tại Việt Nam và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu để phát triển bền vững là rất lớn. Chỉ tính riêng Tập đoàn Samsung đã cần khoảng 500 doanh nghiệp cung ứng từ nay đến năm 2020. Thế nhưng, các doanh nghiệp Việt chưa tận dụng được cơ hội, khiến tỷ lệ nội địa hóa vẫn thấp. Trong năm 2019, chỉ có 35 công ty Việt Nam là nhà cung cấp loại 1 cho Samsung. Rất ít doanh nghiệp đủ tiêu chuẩn tham gia vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp đầu - cuối.

Sản xuất nhựa chất lượng cao cung ứng sản phẩm phụ trợ cho doanh nghiệp trong và ngoài nước
Ảnh: CAO THĂNG
 Ông Ron Ashkin, Giám đốc dự án liên kết USAID, phân tích năm 2018, lượng hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm đến 70% lượng xuất khẩu của Việt Nam (với 244 tỷ USD). Thế nhưng, phần lớn các doanh nghiệp FDI liên kết với nhà cung cấp nước ngoài. Trong khi, doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam chiếm 98% số doanh nghiệp tại Việt Nam nhưng chỉ có 21% số doanh nghiệp liên kết với chuỗi cung ứng nước ngoài. Trong khi ở một số nước trong khu vực ASEAN như Thái Lan chiếm đến 30%, Malaysia đến 46%...


Nếu tính tỷ lệ nội địa hóa, Việt Nam cũng ở thấp. Hiện nay mức độ nội địa hóa trung bình của Việt Nam chỉ khoảng 33%, nên mức độ tham gia của các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu cũng thấp. Năm 2018, doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đã phải nhập khẩu 47% đầu vào từ các doanh nghiệp nước ngoài.

Không tận dụng sẽ mất cơ hội

Thị trường Việt Nam đang rất cần doanh nghiệp phụ trợ, nhưng các doanh nghiệp trong nước không đáp ứng được thì sẽ dần mất dần thị trường. Hiện có nhiều doanh nghiệp lớn đặt nhà máy tại Việt Nam như Samsung, LG, chính là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi sản xuất chuỗi giá trị toàn cầu. Các doanh nghiệp nước ngoài mong muốn doanh nghiệp địa phương tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu cùng với họ. Vì sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp trong nước sẽ làm giảm thiểu nguy cơ mất an toàn do nhập khẩu sản phẩm phụ trợ, giảm sản phẩm lỗi do quá trình vận chuyển xa, hạn chế việc giao hàng không đúng thời hạn, làm ảnh hưởng đến dây chuyền sản xuất.

Nếu chúng ta không tận dụng thì sẽ mất cơ hội. Đã vậy, các doanh nghiệp đầu tư sản xuất tại Việt Nam sẽ không những tận dụng lợi thế về chi phí sản xuất hợp lý tại Việt Nam, tận dụng lợi thế về thuế quan và mở cửa thị trường để dễ dàng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong khi giá trị tiềm năng của nội địa hóa trong xuất khẩu thông qua chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam là 115 tỷ USD. Việt Nam có nhiều tiềm năng để đẩy mạnh chuỗi cung ứng toàn cầu đến khoảng 58 tỷ USD. 

Khó khăn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam khi tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu là không đáp ứng được giá theo yêu cầu do chi phí đầu vào cao, sản xuất chưa tinh gọn, thiếu tiêu chuẩn quản lý phù hợp, thiếu kênh phân phối và năng lực thương mại hạn chế. Để giải quyết vấn đề này, các doanh nghiệp cần phải cải thiện để tăng tính cạnh tranh toàn cầu như đạt các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng và theo lĩnh vực, tăng cường năng lực thương mại, quản trị, kết nối…

Tin cùng chuyên mục