Theo đó, người bán ở miền Bắc Syria tuyên bố là từ cổ thành Palmyra bị tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, cướp và phá hủy: Đây là minh chứng cho sự thật về việc cổ vật bị cướp bóc, đang rao bán tràn lan trên mạng.
Theo hãng BBC, cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ thừa nhận số lớn cổ vật bị cướp bóc trị giá hàng triệu USD đã rời khỏi Iraq và Syria trong thời gian gần đây. Những biện pháp kiểm soát biên giới chặt chẽ cũng như sự tan rã của IS vẫn không ngăn chặn triệt để “chảy máu” cổ vật vùng Trung Đông.
Tổ chức UNesco mô tả hành vi cướp bóc của IS diễn ra với “quy mô công nghiệp” và chúng không chỉ phá hủy nền văn hóa lâu đời của một đất nước mà còn sử dụng cổ vật như một nguồn tài trợ cho cuộc chiến khủng bố. Năm 2018, một loạt cuộc bố ráp của cảnh sát Barcelona, Tây Ban Nha dẫn đến việc thu hồi một số bức tranh khảm cổ và quan tài cổ từ Ai Cập. Hai nhà buôn bị cáo buộc có liên quan đến một đường dây buôn lậu buôn bán cổ vật để tài trợ cho một nhóm liên kết với IS. Đây là lần đầu tiên cảnh sát tiến hành chiến dịch nhằm vào các đối tượng dùng tiền bán cổ vật để tài trợ cho khủng bố. TS John Simpson, người phụ trách Bộ phận Trung Đông tại Bảo tàng Anh, nhận xét: “Những gì đang xảy ra ở Syria thật khủng khiếp. Mọi địa điểm khảo cổ bị tàn phá chắc chắn bị mất mãi mãi”.
Một nhà khảo cổ người Syria (giấu tên) trốn thoát khỏi lãnh thổ do IS kiểm soát 4 năm trước và từng tham dự các cuộc họp được tổ chức bởi những trung gian cho bọn buôn lậu tác phẩm nghệ thuật đánh cắp, tiết lộ: “Tôi biết công việc này rất nguy hiểm và khó khăn. Tôi làm việc với những người giống như một mạng lưới của mafia”. Vị này cho các phóng viên điều tra xem ảnh và video được gửi bởi một số người rao bán trên toàn khu vực, trong đó bao gồm một bức tranh khảm được cho là thật và nhận xét: “Tôi thấy lịch sử và văn hóa của nước mình bị phá hủy ngay trước mắt. Cuộc đấu tranh để cứu di sản văn hóa phong phú của Trung Đông thật vô cùng gian nan”.
Cuộc điều tra cũng cung cấp bằng chứng cho thấy, các cổ vật vẫn đang được buôn lậu từ Iraq và Syria vào Thổ Nhĩ Kỳ, bất chấp sự truy quét của cảnh sát và sự tan rã của tổ chức khủng bố IS. GS Amr al-Azm dành 2 năm truy tìm hàng trăm nhóm trên Facebook. Nhiều nhóm trong số đó là tư nhân và thu hút hàng ngàn thành viên. Giáo sư cho biết: “Những gì chúng ta nhìn thấy là sự bùng nổ của các trang web lậu. Đó là loại tội phạm xuyên quốc gia và Facebook về cơ bản đã tiếp tay cho phép điều này xảy ra”.
Ngoài ra còn có nhiều yêu cầu gọi là “đặt hàng để cướp”. Nhà nghiên cứu Katie Paul nói: “Điều đó thực sự cho thấy thực trạng việc các mạng buôn bán cổ vật bất hợp pháp đang gia tăng chóng mặt. Bây giờ nếu bạn đào được thứ gì đó ở sân sau nhà mà không biết kẻ buôn lậu, bạn có thể truy cập Facebook. Thao tác sau đó là chia sẻ hình ảnh về những gì bạn đã tìm thấy, rồi kết nối với những người sẵn sàng mua nó”. Khoảng 70% số cổ vật rời khỏi Syria là giả, nhưng cũng có một số mặt hàng thật rất đắt tiền.
