Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa X về “Chiến lược Biển Việt Nam đến năm 2020” nhận thức của toàn hệ thống chính trị, nhân dân về vị trí, vai trò của biển, đảo đối với sự phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền quốc gia được nâng lên rõ rệt. Bên cạnh những kết quả đạt được thì vẫn tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém chậm khắc phục, chưa đáp ứng được xu thế hội nhập, hợp tác kinh tế sâu rộng trong nhiều lĩnh vực của Việt Nam vào thị trường quốc tế, trong đó có hợp tác thủy sản.
Điều đó được thể hiện rõ nhất qua việc ngày 23-10-2017, Ủy ban châu Âu (EC) đã cảnh báo “thẻ vàng” đối với sản phẩm thủy sản khai thác của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường châu Âu vì Việt Nam thực hiện chưa tốt quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Khi bị cảnh báo “thẻ vàng”, 100% lô hàng thủy sản có nguồn gốc từ khai thác của Việt Nam bị kiểm tra khi xuất khẩu sang thị trường châu Âu (EU).
Nếu không giải quyết được các vấn đề về chống khai thác IUU, Việt Nam sẽ bị xác định là quốc gia không hợp tác và có thể sẽ bị áp dụng biện pháp “thẻ đỏ”. Trường hợp bị áp “thẻ đỏ” thì tất cả sản phẩm thủy sản của Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu vào EU. Do EU là thị trường tín chỉ nên các thị trường khác có thể sẽ áp dụng biện pháp tương tự với hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam.
Trước tình hình đó, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị 45/CT-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách để khắc phục cảnh báo của EC về chống khai thác IUU; quyết định số 78/QĐ-TTg ban hành kế hoạch hành động quốc gia về chống khai thác IUU đến năm 2025.
Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN-PTNT, các bộ, ngành, địa phương đã có rất nhiều nỗ lực trong triển khai thực hiện các khuyến nghị của EC để khắc phục cảnh báo “thẻ vàng”, chống khai thác IUU, đạt được một số kết quả đáng ghi nhận, đặc biệt là việc hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến phát triển ngành thủy sản Việt Nam. Đến nay, đã cơ bản chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân vi phạm khai thác hải sản trái phép ở các nước, quốc đảo Thái Bình Dương.
Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu, từng thành viên Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU là lãnh đạo của các bộ, ban, ngành liên quan và UBND 28 tỉnh, thành phố ven biển xác định nhiệm vụ chống khai thác hải sản bất hợp pháp là nhiệm vụ chính trị quan trọng, tập trung nguồn lực để triển khai thực hiện. Nếu không gỡ được “thẻ vàng”, hoặc bị nâng lên “thẻ đỏ” thì điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành thủy sản, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế nhưng đặc biệt là ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân mà trước hết là ngư dân.
“Mục tiêu là phải ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm các quy định đánh bắt cá của Việt Nam và quốc tế. Về lâu dài phải đảm bảo cho nghề cá Việt Nam phát triển bền vững, trách nhiệm. Đây cũng là những mục tiêu quan trọng trong Chiến lược phát triển kinh tế biển Việt Nam”, Phó Thủ tướng yêu cầu.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ NN-PTNT chịu trách nhiệm kiểm tra, theo dõi, đôn đốc triển khai thực hiện chống khai thác IUU và tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ; kiến nghị, đề xuất hình thức xử lý đối với tổ chức, cá nhân liên quan không thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Quốc phòng chủ trì, chịu trách nhiệm về việc ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài. Bộ Công an tổ chức điều tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân khai thác hải sản trái phép tại vùng biển nước ngoài, tàu cá tự ý sử dụng biển số giả, sơn tàu cá giống tàu cá nước sở tại để đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài; khởi tố hình sự một số vụ việc điển hình để đảm bảo tính răn đe.
Đối với UBND 28 tỉnh, thành phố ven biển, Phó Thủ tướng yêu cầu phải phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân địa phương vi phạm khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài; kiên quyết xử lý nghiêm đối với tổ chức, cá nhân liên quan để tàu cá và ngư dân địa phương tiếp tục vi phạm vùng biển nước ngoài. Triển khai ngay việc cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá khai thác xa bờ đúng lộ trình theo quy định.
